Pinirmahan na ni Pangulong Rodrigo Duterte ang Republic Act 11509 o ang ‘Doktor Para sa Bayan Act’ na naglalayong magbigay ng iskolarsyip sa mga Filipinong nagnanais maging doktor at maglingkod sa Filipinas.

Kinumpirma ito ni Senate President Vicente Sotto III noong Enero 4 at nagsabing ang naturang paglalagda sa batas ay isang malaking katagumpayan sapagkat nagbibigay ito ng premium sa talino at husay ng mga mamamayan sa larangan ng kalusugan.

Malaking oportunidad para sa mga mahihirap pero matatalino ang kapipirma pa lamang na batas, ayon kay Sotto, ang may-akda ng panukala. Aniya, noon pa ma’y isinusulong na niya sa kamara ang medical scholarship dahil naniniwala siyang ni minsa’y hindi naging hadlang ang kahirapan para makapaglingkod sa bayan.

Sasagutin ng pamahalaan ang matrikula at iba pang bayaring pampaaralan ng iskolar, kasama ang buwanang allowance, bayad sa internship, medical board review, at licensure examination fees basta’t matatapos ang kursong Doctor of Medicine sa loob ng prescriptive curricular time frame.

Mamandatuhin din nito ang mga iskolar na maglaan ng serbisyo sa kung ilang taon natamasa ang scholarship program.

Paano maging iskolar?

Nakasaad sa batas na maaaring maging iskolar ang sinumang Filipinong kalipikado sang-ayon sa proseso ng aplikasyong pipinuhin ng mga lokal na pamahalaan. Sisiguruhin ding may isang iskolar sa bawat munisipalidad sa buong Filipinas. Sa pagkakataong walang kalipikado ay saka lamang hahanap ng tipanan sa karatig-bayan ang local scholarship committee.

Prayoridad sa Doktor Para sa Bayan Act ang mga munisipalidad na wala pang residenteng nagtapos ng kursong medisina.

Ang mga aplikante ay nararapat na:

1. Filipino citizen na naninirahan sa Filipinas;
2. Graduating student o nagtapos ng ‘di-gradwadong digring kalipikado para makakuha ng kursong medisina sa anumang pamantasang kinikilala ng Commission on Higher Education;
3. Pumasa sa National Medical Admission Test; at
4. Pumasa sa entrance examination o iba pang pagsusulit na hinihingi bago makapag-enroll sa isang kursong medisina.

Mawawala naman sa iskolarsyip ang sinumang:

1. Mayroong tinanggap na ibang pampubliko o pampribadong scholarship benefits;
2. Hindi nakatuntong ang marka sa hinihinging general weighted average sa bawat semestre nang walang katanggap-tanggap na dahilan;
3. Hindi pa rin pumapasa sa medical licensure examinations limang taon matapos ang internship years; o
4. Gumawa ng anumang uri ng misconduct.

Gaya ng naunang nabanggit, lahat ng iskolar ay kinakailangang magbigay ng serbisyo sa pamahalaan katumbas ng mga taong natamasa niya ang benepisyo ng programa.

Sila ay aatasang maglingkod sa anumang pampublikong pangkalusugang opisina, pampublikong ospital, o anumang akreditong pampublikong pangkalusugang pasilidad sa lugar na kinalakhan o sa saanmang ‘undeserved’ na munisipalidad malapit sa tahanan.

Ang mandatory return service ay dapat na maisagawa sa loob ng anim na taon (para sa mga four-year program) o pitong taon (sa mga five-year program) pagkapasa sa licensure examinations.

Sa sandaling tumanggi, ang noong iskolar ay kinakailangang magbayad ng dalawang higit sa kabuoang halaga ng mga natamasang benepisyo. Hindi na rin maaaring mag-renew ng lisensiya ang mga iskolar na tatanggi sa mandatory return service, liban sa mga may katanggap-tanggap na kadahilanan.

Dagdag pa, sa panahong gaya ng Covid19 o anumang public health emergency, ang Department of Health ay mayroong kakayanang mandatuhin ang mga iskolar na maglaan ng serbisyo sa mga ospital o mga opisinang may karahupan sa mga manggagamot.

Ayon kay Senador Joel Villanueva, isponsor at isa sa mga awtor ng panukalang batas, tutugunan Doktor Para sa Bayan Act ang kakulangan ng mga doktor sa Filipinas, lalo na ang hanay ng mga doctor-to-the-barrios. Mas lumutang pa umano ang ganang suliranin nang dumating ang pandemyang dulot ng Covid19.

“The coronavirus pandemic has only exposed and exacerbated the Achilles’ heel of our healthcare system: the shrinking supply of Filipino medical doctors. Imagine, we only have 3 doctors per 10,000 population, far from the ideal ratio of 10 doctors per 10,000 population,” ani Villanueva sa ulat ng The POST noong Oktubre 16.

Ngayong tao’y pinirmahan na rin ni Duterte ang RA 11510 – Alternative Learning System Act, RA 11511 – Amendments to Organic Agriculture Act of 2010, at RA 11517 o ang batas na magbibigay-kapangyarihan sa pangulo na padaliin ang proseso at pag-iisyu ng national at local permits, licenses, at certifications sa panahon ng national emergencies.